SZKOŁY W BISZTYNKU

Historia szkolnictwa w Bisztynku rozpoczyna się w XVI wieku.

W roku 1565 powstała w Bisztynku Szkoła Parafialna dla Chłopców, a następnie w 1597 roku Szkoła Parafialna dla Dziewcząt. Wówczas jednak nie istniał powszechny obowiązek szkolny, więc liczba uczniów nie była zbyt duża. Uczono wtedy czytania, pisania, rachowania oraz śpiewu kościelnego, prawdopodobnie po łacinie, bo było to potrzebne do ówczesnego porządku liturgicznego. O rozwoju tych szkół parafialnych, w tamtym okresie, niewiele wiadomo.

Z początkiem lat 80-tych XIX wieku ówczesny "Główny Nauczyciel" August Vonberg rozpoczął spisywanie kronik szkolnych. Opisuje powstanie szkoły w 1807 roku. (...)

Relacjonuje on dalej, że budynek szkolny, grożący zawaleniem miał dwie klasy oraz mieszkanie dla nauczuciela i grabarza. Nauka w szkole była jeszcze wówczas dobrowolna, toteż "nieregularna". Do nauki chłopców było w Bisztynku dwóch nauczycieli, ale później zwolnionych z powodu "braku zapotrzebowania" na "wykonywanie obowiązku szkolnego". Dziewczęta pobierały naukę od jednej z wdów.

Z "nastaniem" obowiązku szkolnego zwiększyła się liczba uczniów, a władze przywiązywały duże znaczenie do pozystkania dobrze wykształconych nauczycieli. Do Bisztynka przybyli zatem nauczyciele: Bonk z Oliwy, Freitag z Lidzbarka Warmińskiego, Kolberg z Paluz i aspirant (stażysta - przypis AG) Lox z Gimnazjum z Reszla. W roku 1837 przybył August Vonberg i pozostał aż do swojej śmierci w roku 1884. (...)

Po śmierci "Głownego Nauczyciela" (dziś można by go nazwać dyrektorem szkoły - przypis AG) Vonberg'a wybrano zarządcę dóbr kościelnych nauczyciela Eustachiusza Radig'a na następcę zamrłego. (...)

W roku 1884 Szkoła dla Chłopców liczyła 276 uczniów. Szkoła dla Dziewcząt była przepełniona. (...) Roczne wynagrodzenie nauczycieli zależnie od ich poziomu zawodowego w roku 1884 wynosiło: nauczyciel I klasy (dziś dyplonowany przypis AG) - 1531 marek; nauczyciel V klasy (dziś stażysta - przyp. AG) - 750 marek.

Duże części kroniki szkolnej poświęcone są takim wydarzeniom w życiu szkoły jak: urodziny Kaisera, świętom i szkolnym świętom, wizytacjom władz świeckich i kościelnych, uroczystym rozpoczęciom i zakończeniom roku szkolnego. Opisano np. jak rząd nadał nauczycielowi Wiechert'owi 4 stopień nauczycielski.

Po śmierci nauczyciela Radig'a, w październiku 1897 jej kierownictwo objął nauczyciel Grunwald, ale już w roku 1899 przeszedł do pracy w Olsztynie. Następnie "Głównym Nauczycielem" został Franz Wichert i był nim do 13 stycznia 1900 roku. (...)

W tych też latach do Bisztynka z Tilsit przybyła nauczycielka - panna Szulz do Szkoły dla Dziewcząt. W 1903 roku nauki religii w klasach pierwszych udzialali ks.dr Neudenberger i Richert. W 1906 w Bisztynku osiedlili się nauczyciele Boenigk i Tietz.

W latach I Wojny nie było zapisów do szkoły. 4 marca 1920 roku wszyscy obecni nauczyciele i uczniowie złożyli przysięgę na nową konstytucję państwa. (..) W roku 1920 Szkoła dla Chłopców liczyła 231 uczniów.

Wspólne święto szkolne szkół katolickich (dla chłopców i dla dziewcząt), szkoły ewangelickiej i szkoły średniej w dniu 15 czerwca 1920 przekształciło się w wielkie święto całej społeczności miasteczka. Administracja miasta przeznaczyła na nie 500 marek.

Ważnym dniem był 10 lutego 1922 roku jako, że połączono szkołę żeńską z męską i odtąd w Bisztynku była już tylko jedna katolica szkoła. Jej Rektorem został wspominany już Franz Wichert. Kolegium nauczycielskie zwiększało się. W 1920 roku do Bisztynka przybyli nauczyciele Weymar i Hasselberg, w 1922 nauczyciel Scherr, tak więć nowa szkoła miała 12 czynnych zawodowo nauczycieli.(...)

Z początkiem roku 1932 szkoła liczyła 447 uczniów w klasach chłopięcych i dziewczęcych. W kronice znajdujemy liczebność klas i wskazanie ich wychowawców.

Klasy chłopców:
- Klasa 1 - 34 uczniów - wychowawca - Rektor Boenigk;
- Klasa 2 - 40 uczniów - wychowawca - Prorektor Chmielewski;
- Klasa 3 - 34 uczniów - wychowawca - Oschinski;
- Klasa 4 - 48 uczniów - wychowawca - Harnau;
- Klasa 5 - 28 uczniów - wychowawca - Weymar;
- Klasa 6 - 38 uczniów - wychowawca - Scheer;

Klasy dziewcząt:
- Klasa 1 - 34 uczennic - wychowawczyni - Schulz;
- Klasa 2 - 58 uczennic - wychowawca - Tietz;
- Klasa 3 - 26 uczennic - wychowawca - Hasselberg;
- Klasa 4 - 35 uczennic - wychowawczyni - Wedig;
- Klasa 5 - 27 uczennic - wychowawca - Weymar;
- Klasa 6 - 45 uczennic - wychowawczyni - Dankowski.

W ciężkim gospodarczo 1931 roku rozpoczęła się budowa nowej Szkoły Powszechnej. Wcześniej uczniowie katoliccy chodzili do wybudowanej w roku 1854 Szkoły dla Chłopców znajdującej się na Placu Kościelnym (tzw. organistówka - przyp. AG) a dziewczęta do wybodowanej również w roku 1854 Szkoły dla Dziewcząt znajdującej się przy tzw. Richthof (budynek przy ul. Kajki, dziś zamieszkały - przyp. AG).

Projektantem budynku był architekt z Konigsberg'a Hugo Locke. Budowę zakończono 20 lutego 1933 roku. Oficjalne otwarcie szkoły nastapiło jednak dopiero latem. Ówczesny Burmistrz Schauka zorganizował wtedy długi pochód mieszkańców do nowej szkoły. W nowej szkole otwarto też klasę przygotowania zawodowego. Później przeniesiono tu także uczniów szkoły ewangelickiej i od tej pory w Bisztynku była już tylko jedna szkoła. Do kwietnia 1944 roku jej Dyrektorem był nauczyciel Tietz. W czasie II Wojny był w niej Lazaret. Budynek przetrwał wojnę i do chwili obecnej mieści się w nim szkoła.

Szkoła ewagelicka powstała około 1775 roku. Początkowo mieściła się w domu prywatnym. Powstała w związku z osiedlaniem się w Bisztynku mieszkańców tego wyznania. W momencie jej powstawania w Bisztynku mieszkało około 20 rodzin ewangelickich. Od 1891 roku mieściła się ona w budynku stojącym naprzeciwko kościoła ewangelickiego. Były w niej dwie klasy (pomieszczenia - przyp. AG). Niektórzy jej nauczyciele: Kantor - Schnarewski, Rudzick, Zimmermann, Schusdziara, Randzio.

Szkoła średnia w Bisztynku powstała na życzenie rodziców, którzy nie chcieli posyłać swych dzieci do Lidzbarka Warmińskiego lub Reszla. Nie przetrwała zbyt długo. W latach 1893-97 funkcjonowała jako szkoła prywatna, a w latach 1919-34 jako miejska (komunalna). W 1934 roku zlkwidowano ją.

Tłumaczenie, opracowanie, skróty, wyróżnienia w tekście: Andrzej Grabowski na podstawie: "Der Kries Rössel - Ein ostpreussiches Heimatbuch" Erwin Poschmann - wydanie 4, 1993. ("Powiat reszelski - wschodniopruski pamiętnik")