Samorząd Bisztynka postanowił zmienić herb miasta. Podjęto w tej sprawie uchwałę. Herb miasta odpowiadać będzie najstarszej pieczęci miejskiej z końca XIV wieku. W nowym hermie zamiast tła czerwonego jest niebieskie i znajduje się w nim herb osobisty biskupa Henryka III Sorboma.
"Ustanawia się symbole Gminy Bisztynek: herb, flagę i pieczęcie (...) mające stanowić trwałe znamiona tożsamości wspólnoty samorządowej, symbolizujące więź historyczną, kulturową i społeczno - ekonomiczną mieszkańców." czytamy w uchwale Rady Miejskiej przyjętej podczas wczorajszej (31 marca) sesji Rady Miejskiej.
Nie byłoby może w tym nic szczególnie ciekawego, gdyby nie to, że herb Bisztynka ulegnie zmianie.
Po przeprowadzeniu całej, kilkumiesięcznej procedury badawczej, historycznej i heraldycznej ustalono bowiem, że najwcześniejsza znana pieczęć miasta, z końca XIV wieku zawierała pastorał biskupi ułożony w skos ze zwieszoną z niego chustą o trzech chwostach i herb osobisty biskupa Henryka III Sorboma, który 30 kwietnia 1385 roku nadał prawa miejskie Bisztynkowi.
Pieczęć ta bardzo istotnie różni się od herbu używanego do tej pory, czyli zawierającego wbity w skałę, ustawiony pionowo pastorał biskupi z przywieszoną niebieską wstęgą.
Z opracowania autorstwa Wojciecha Tutaka wynika, że "Najstarszym godłem miasta był herb osobisty założyciela miasta zawieszony na pastorale z chustą o trzech frędzlach. Herb osobisty biskupa Sorboma to czerwona tarcza ze srebrnym murem łamanym (dwustronne schody)"
Autor dowodzi, że herbu o takim wyglądzie używano od początku istnienia po koniec XVIII wieku, czyli łącznie przez nawet 450-500 lat. Po zajęciu Warmii przez Prusy w 1772 roku, czyli po I rozbiorze Polski, nastąpiło też przejęcie własności kościelnych przez Królestwo Prus i później także zmiana herbu.
Wówczas z herbu Bisztynka zniknął herb osobisty biskupa a powyżej pastorału dodano czarnego pruskiego orła.
Tak zmienionego godła używano prawdopodobnie do II połowy XIX wieku po czym usunięto zeń czarnego orła. Herb stał się "herbem mówiącym" przedstawiającym pastorał wbity w skałę. Do pastorału dodano powiewającą srebrną szarfę.
"Herb mówiący", czyli nawiązujący bezpośrednio do niemieckiej nazwy miasta Bischofstein (Bischof - biskup o którym "mówi" pastorał, Stein - skała, kamień zwany diabelskim znajdujący się na obrzeżach miasta).
W takiej formie herb przetrwał około 150 lat aż do zakończenia II wojny światowej.
Co ciekawe, w okresie PRL powrócono do najstarszej wersji herbu miasta, opartej na pieczęci z końca XIV wieku.
Z okazji 600-lecia miasta, w 1985 roku nieco zmodyfikowany herb namalowano na szczycie budynku przy ul. Sienkiewicza i wydano znaczek-przypinkę. Znaczki te są w posiadaniu mieszkańców miasta do dziś.
Po przemianach ustrojowych w Polsce wrócono z kolei do przedwojennej wersji herbu z tym, że wstędze przywieszonej do pastorału zmieniono barwę ze srebrnej na granatową. W takiej formie herb przetrwał do 2017 roku.
Autor opracowania Wojciech Tutak twierdzi, że skoro herb przedstawiony na najstarszej pieczęci był używany przez blisko 100 lat do przejęcia Księstwa Warmińskiego przez Koronę Polską i użytkowano go przez kolejne 350 lat, czyli łącznie 450 lat a nawet dłużej, powinien być nadal w obiegu publicznym. Herb ten jest przytaczany w pomnikowym dziele "Miasta Polskie w Tysiącleciu". Prof. Marian Gumowski w swojej publikacji "Herby miast polskich" również wskazuje na najstarszy znany herb Bisztynka.
W 1939 roku prof. Marian Gumowski w publikacji "Pieczęcie i herby miast pomorskich" pisał (pisownia oryginalna):
"BISZTYNEK miasto na Warmii w Prusach Wschodnich,zwane po niemiecku Bischofstein, założone zostało około 1385 r. przez biskupa warmińskiego Henryka von Soerbaum podobnie jak Biskupiec i tak samo herb założyciela umieściło w swojej tarczy. Herm miejski wyobraża zatem tarczę ze stopniami, a po za nią pastorał biskupi ukośnie położony z trzema spadającymi frenzlami. Taki herb widzimy na najstarszej pieczęci pochodzącej z końca XIV wieku, która ma napis: s + civium + de + bisßchoffstein.
Pieczęci tej używało miasto długie wieki, gdyż nie znane są inne stemple, aż dopiero z XVIII wieku i to z czasów porozbiorowych. Sprawiona wówczas pieczęć sądowa usunęła zupełnie herb biskupi, a zostawiła tylko pastorał stojący pionowo na skale, mający rozwianą na prawo wstęgę i orła pruskiego nad sobą. Pieczęcie zaś nowsze, od końca XIX wieku nie mają nawet orła, tylko sam pastorał na skale, jakby herb mówiący miasta.
Nazwa ta i skała w herbie odnosić się mają do eratycznego bloku skalnego istniejącego rzeczywiście pod miastem. Ustaliło się nawet mylne przekonanie, że schody w tarczy to także ta skała eratyczna, od której nazwa miasta pochodzi.
Poza tym wszyscy autorowie oprócz Seilera mylnie ten herb rysują, albo odwracają pastorał w przeciwną stronę jak Vossberg i Siebmacher, albo opuszczają tarczę biskupią herb XVIII wieczny jak Hupp. Tymczasem herb winien mieć białe stopnie na czerwonej tarczy, złoty pastorał z białą wstęgą i tło niebieskie." |
Ostatecznie więc autor opracowania Wojciech Tutak przedstawił samorządowi w Bisztynku propozycję, aby nowy herb miasta był... najstarszym znanym. To propozycja zgodna z założeniami i wnioskami wypracowanymi przez I Krakowskie Kolokwium Heraldyczne w sprawie symboliki samorządowej III Rzeczypospolitej z 2000 r. Mówią one o priorytecie dla herbów najstarszych nawiązujących do staropolskich herbów lub najdłużej uzywanych. "Jednym z zaleceń, które powinno być respektowane, jest nie przywoływanie herbów z obcych nadań, z okresu rozbiorów" pisze Wojciech Tutak
Oto opis nowego herbu Bisztynka: "W polu błękitnym tarczy późnogotyckiej typu hiszpańskiego, tarcza z herbem osobistym biskupa Henryka III Sorboma (w polu czerwonym srebrny mur łamany w kształcie dwustronnych schodów), za nią złoty pastorał biskupi w skos na opak ze zwieszającą się z niego chustą srebrną (panisellus) o trzech chwostach."
Przed podjęciem uchwały nowy herb Bisztynka został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Heraldyczną oraz uzyskał pozytywną opinię ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Uchwała Rady Miejskiej w Bisztynku, poza ustaleniem herbu, określa też zasady jego używania. Podmioty inne niż organy samorządu mogą używać herbu jedynie po uzyskaniu pisemnej zgody burmistrza. Herb i flaga nie mogą być umieszczane na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego.
Nowy herb stanie się obowiązującym po upływie 14 dni od daty ogłoszenia uchwały w Dzienniku Urzędowym Województwa Warmińsko-Mazurskiego, czyli za około 2 miesiące.
Andrzej Grabowski - 01.04.2017 r.
Materiał znajdziesz także na portalu:
SYMBOLIKA BARW
Błękit (lazur) - wyraża wartości związane ze spokojem, potocznie oznacza powietrze i wodę. Jest symbolem pokoju, nieba, wiary, lojalności, wierności, stałości, obfitości, zdrowia i organizacji o pokojowych aspiracjach. W chrześcijaństwie symbolizuje pobożność maryjną. Planeta - Wenus, kamień - szafir, metal - miedź oraz żywioł - powietrze.
Srebro (biel) - obecnie jest kojarzone jako połączenie wszystkich barw. Biel symbolizuje czystość, niewinność, prawdę, objawienie, pokój, pokorę. Planeta - Księżyc, kamień - perły, metal - srebro oraz żywioł wody i pokoju.
Złoto (żółcień) - symbolizuje Boski majestat, objawienie Ducha Swiętego, glorię zmartwychwstania, szlachetność, wiarę, stałość, mądrość, wspaniałomyślność, życzliwość oraz oświecenie, inteligencję, zasobność, świetlana przyszłość. Planeta - Śłońce, kamień - topaz, metal - złoto, żywioł - światło.
Purpura (czerwień) - jest barwą Zbawiciela, Boga Ojca, symbolem męczeństwa i pokuty, dobroci, hojności, mądrości, dumy i umiarkowania. Planeta - Jowisz, kamień - ametyst, metal - cyna, żywioł - chmury.
Źródło: "Heraldyka gminy Bisztynek. Ekspertyza hisoryczno-geograficzno-heraldyczna" w opracowaniu Wojciecha Tutaka
Już po opublikowaniu powyższego materiału otrzymaliśmy od pana Krzysztofa Wolszczaka archiwalny dokument datowany na 1892 rok. To "Staropruski miesięcznik" z artykułem "Herby miast starych Prus" ("Die Wappen der Städte Alt-Preussens") autorstwa C. Beckherrn'a. Poniżej przedstawiamy jego fragmenty dotyczące Bisztynka.
|
