 |
Po tej publikacji skontaktowała się z nami Elisabeth Schmidt, córka Rudolfa Kostki - przedwojennego dziennikarza z Bisztynka i wnuczka Gustava Kostki oraz prawnuczka Hermanna Kostki - stolarzy prowadzącego kiedyś swój zakład w Bisztynku, przy dzisiejszej ulicy St. Żeromskiego (przed 1945 r. - Bartensteinerstrasse).
Elisabeth Schmidt wyjaśniła nam, że napisy na tej tabliczce wykonano starym, niemieckim krojem (skryptem) zaprojektowanym przez Ludwiga Sütterlina. Zostało zaprojektowane w roku 1911 i później obowiązywało w edukacji w Niemczech do 1941 r. Potrzeba zaprojektowania nowego kroju wynikała z rozpowszechnienia się w XIX wieku twardych stalówek. nie nadawały się one do powszechnego wówczas pochylonego pisma o dekoracyjnych zapętleniach.
Sütterlin zaprojektował więc pismo uproszczone, bez dekoracyjnych elementów.
Niestety uproszczenie pisma wiązało się z pogorszeniem czytelności. We wrześniu 1941 r. zabroniono stosowania uproszczonego kroju. Nadal jednak je stosowano w niektórych Landach RFN także w latach powojennych.
Zastosowanie pisma Sütterlina na znalezionej przez konserwatora zabytków tabliczce utrudniło więc jej odczytanie. Zdjęcie tabliczki też tego nie ułatwiło, ale niemożliwym było wykonanie zdjęcia lepszej jakości.
Elisabeth Schmidt odczytała jednak niektóre słowa z tabliczki.
W tłumaczeniu na język polski napis ma treść:
"Ten ołtarz był w 1878 - nieczytelne - Bornowski Elbląg - nieczytelne - Kostka Bischofstein ur. - nieczytelne - 1852 - nieczytelne - Gustav Hermann Kostka, urodzony 24.07.1879 r. prowadził tę pracę - nieczytelne - w czerwcu 1928 roku z synem Wojciechem (Adalbert) i czeladnikami stolarskimi Hugo Geth'em i Pawłem Arndt'em.
Prace malarskie zostały wykonane przez malarza kościelnego Olbersa z Hanoveru, - nieczytelne - a pomagali mistrz malarstwa Blok wraz z pomocnikami Józefem Buick'iem i Józefem Königmann'em. Ostatnie pociągnięcie wykonano 26 czerwca."
W notatkach swego ojca Elisabeth Schmidt odnalazła zapiski mówiące o tym, że wszystkie ołtarze w kościele w Bisztynku zostały poddane zabiegom konserwatorskim (stolarskim i malarskim) do roku 1928. Ołtarze nabrały wówczas ciemnobrązowej tonacji barw.
Wyjątkiem był ołtarz Matki Bożej, który odnowieniu poddano w latach 1916-1917. Ten ołtarz nabrał wówczas jasnej, a w dużej części także białej, barwy.
Prace nad odnowieniem ołtarza głównego, według zapisków Rudolfa Kostki, rozpoczęły się w 1927 roku. Szefem artystycznym tego przedsięwzięcia był Olbers - malarz z Hanoveru. W pracach malarskich pomagał mistrz malarski Block i jego personel. Grutowne remonty rzeźb prowadził stolarz Gustav Kostka.
Ołtarz w nowej formie pokazano po raz pierwszy podczas I Komunii św. do której dzieci z parafii przystępowały 1 lipca 1928 roku.
Na opisywanej tabliczce widnieje jeszcze nazwisko Bornowski. Justus Bornowski, urodził się 7 września 1843 r. we Fromborku. Zmarł 9 sierpnia 1904 r. Był rzemieślnikiem, który kształcił się jako malarz w Monachium. Prowadził warsztaty plastyczne w Elblągu, gdzie projektował m.in. ornaty, sztandary. Prace malarskie wykonywał na terenie całych Niemiec oraz Prus (katedra we Fromborku, kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Elblągu, kościół św. Katarzyny w Braniewie, kościół św. Macieja w Bisztynku).
Według Eugena Brachvogela Bornowski kierował pracami konserwatorskimi ołtarza głównego w kościele w Bisztynku od wiosny 1876 roku. Prace wykonywał z dwunastoma swoimi asystentami i współpracownikami. Prace zakończył przed Zielonymi Światkami.
Akurat dziś (jutro są Zielone Świątki) mamy więc 140 rocznicę zakończenia tych prac konserwatorskich.
Wszystko więc wskazuje, że tabliczka upamiętnia dwa odnowienia ołtarza głównego w kościele w Bisztynku.
Pierwsze: z roku 1878 wykonane przez Justusa Bornowskiego, który zajmował się pracami malarskimi i Hermanna Kostkę, który prowadził prace stolarskie.
Drugie odnowienie: w latach 1927-1928 wykonane przez malarza Olbersa oraz stolarza Gustava Kostkę.
Zapewne pierwsze odnowienie zostało jedynie przypomniane przez autora napisu, który wykonano w 1928 roku.
Andrzej Grabowski - 14.05.2016 r.
Materiał znajdziesz także na portalu:
