|
Jeden z bisztyneckich pomników to tzw. Kamień Plebiscytowy. Na przestrzeni dziesięcioleci jego "wygląd" nieco się zmieniał. Ściślej - zmieniały się napisy i symbole umieszczone na nim. Ponieważ dysponujemy zdjęciami Kamienia z różnych okresów postanowiliśmy o nim napisać.
W dniu 11.07.1920 roku na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt, który miał zdecydować o przynależności tych ziem do Polski lub do Niemiec. W okresie przedplebiscytowym działała w Bisztynku niemiecka organizacja Heimatverein, która rozwijała odpowiednio nagłośnioną propagandę antypolską, a także sprowadziła z Rzeszy aż 1108 Niemców; ludzie bowiem urodzeni na terenach plebiscytowych, bez względu na miejsce zamieszkania, posiadali prawo głosu. Na 3300 mieszkańców była to istotnie ogromna liczba "gości", których samo już zakwaterowanie nastręczało pewne problemy.
Polacy, niezależnie od tego, że była ich tu mniejszość, w obawie przed prześladowaniami i zemstą, zastraszeni jak wszędzie, gdzie odbywał się plebiscyt, nie oddali w Bisztynku ani jednego głosu "za Polską". W przeddzień rocznicy plebiscytu, 10.07.1921 r. na urządzonym koło elektrowni (dzisiejszy Urząd Miejski) skwerze odsłonięto głaz pamiątkowy z napisem: Do Niemiec należymy i w Niemczech pozostaniemy - 11.07.1920". Wcześniej jednak trzeba było znaleźć odpowiednich rozmiarów głaz.
|
W formie przedstawionej na zdjęciach wyżej głaz przetrwał do końca II wojny światowej. Tym, razem nie odbywał się już żaden plebiscyt. Teren Bisztynka przypadł Polsce. Po przekazaniu przez wojska radzieckie administracji władzom polskim zastanawiano się co z tym pomnikiem niemieckości zrobić. Wybrano metodę najprostszą. Oryginalny napis i herb pruski zasłonięto
drewnianymi tablicami z napisem "Ziemie te były, są i pozostaną nasze" oraz z herbem Bisztynka. |  |
 | W roku 1985 w związku z 600-leciem Bisztynka drewniane tablice zastąpiono wykonanymi z blachy mosiężnej lub miedzianej. Na głazie pojawił się ówczesny Herb Polski i tablica z nowym napisem. Niestety nie jesteśmy go w stanie odczytać, bo na zdjęciu którym dysponujemy zasłonił go Jakub Wysocki, kóry nam to zdjęcie udostępnił. Tablica i Herb przetrwały zaledwie kilka lat. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych nagle zniknęły. Zostały skardzione; najpewniej na złom. |
|
Jakub zasłonił też aktualny napis na Kamieniu Plebiscytowym :-) w zasie gdy wykonywano mu zdjęcie podobne do tego sprzed lat. Tym razem jednak go znamy :-) Tablice z dość wartościowego metalu zastąpiono malowanymi na blasze. Na Kamień powrócił herb Bisztynka. Napis głosi "Byliśmy, jesteśmy, będziemy 1385-1985". Ciekawostką jest to, że najprawdopodobniej do chwili obecnej pod kamieniem znajduje się żelazna szkatułka w której umieszczono informację o stosunkach w mieście, aktualne monety i utwór sceniczny miejscowego nauczyciela. Oczywiście mówimy to o latach 20-tych XX wieku i umieszczeniu szkatuły jeszcze przed ustawieniem kamienia na jego dotychczasowym miejscu. Z informacji nam przekazanych wynika, że oryginalne napisy z 1921 roku zostały zniszczone. |  |
Wszystkim osobom, które pozwoliły nam na wykorzystanie fotografii z ich prywatnych zbiorów serdecznie dziękuję !!! Osoby, które znają treść napisu na Kamieniu z roku 1985 lub posiadają jego zdjęcia z tamtego okresu proszę o kontakt.
Andrzej Grabowski - 27.06.2009 r.
|
