Plan urządzeń wodnych z 1934 roku znaleziono kilka dni temu w Bisztynku. Sporządzony ręcznie, czarnym tuszem, na kalce technicznej w formacie zbliżonym do A1. Z wypisanego pismem technicznym tytułu wynika, że jest to projekt dla towarzystawa wodnego (spółdzielni wodnej) Bisztynek - Warmiany. Wykonano go 26. lutego 1934 r.
- Może zainteresuje pana stary plan, na którym napisano, że dotyczy Bisztynka? - zapytał jeden z mieszkańców naszego miasteczka. - Porządkowałem rzeczy, kore przechowywał mój zmarły juz tato i znalazłem ten plan z 1934 roku - mówił ów mieszkaniec.
Plan oczywiście nas zainteresował. To sporządzony ręcznie projekt (Entwurf) dla (für) towarzystwa wodnego (die Wassergenossenschaft) lub spółdzielni wodnej. Wykonano go tuszem na kalce technicznej, czyli na materiale podobnym do pergaminu, co wyjaśniamy co młodszym inżynierom i technikom. Jeszcze niedawno projekty i plany wykonywano tuszem na takiej kalce za pomocą grafionów, czego doświadczył podczas studiów niżej podpisany. I nie było to łatwe zajęcie.
Plan ów zawiera obowiązkowe elementy, czyli skalę 1:2500, określenie miejsca czyli, że to prowincja Prusty Wschodnie, okręg olsztyński, powiat reszelski. Słowo "Gemarkung" oznacza dzielnicę, czyli urządzenia narysowane na planie obejmowały dzielnicę Bisztynek i dzielnicę Warmiany (Schönewalde) oraz dzielnicę Wozławki (Wuslack) w powiecie lidzbarskim (Kreis Heilsberg). Na planie zaznaczono też kierunek północny. To ta, dość pokaźna "strzałka" biegnąca w skosem w dół.
Sądzimy, że ten projekt został zrealizowany i pokazuje przebieg linii wodociągowych w naszym miasteczku i okolicach. Na planie wpisano nawet nazwiska niektorych odbiorców lub właścicieli działek i nieruchomości.Najpewniej tych, którzy przystąpili do spółdzielni lub towarzystwa wodnego.
W prawym dolnym rogu widzimy napisy oznaczające, że plan "jest uzasadniony", jest opracowany na podstawie raportu, czy też materiałów posiadanych w Biskupcu z dnia 26 lutego 1934 r. Biskupiec był siedzibą władz powiatu reszelskiego. Niżej czytamy, że plan przygotował, opracował (bearbeitet) "powiatowy mistrz budowniczy" (Kreisbaumeister - dziś byłby to powiatowy nadzór budowlany). Niestety nie ma podpisu Kreisbaumeister'a. Jeszcze niżej widzimy napis "staatl gepr. Kulturbautechniker", co oznacza, że plan zatwierdził państwowy urząd dotyczący "kultury budownictwa". To prawdopodobnie odpowiednik dzisiejszego konserwatora zabytków lub urząd nadzorujący krajobraz kulturowy okolic, architekturę i wpływ inwestycji na wygląd miejsc i miejscowości.
Plan ten jest trudny do odczytania dla laika tym bardziej, że nie ma na nim choćby zarysów planu dróg miejskich i dróg w okolicach. Jest możliwe, że był on nakładany na wykonaną w tej samej skali mapę okolic i wówczas przebieg wodociągów stawał się bardziej czytelny.
O znalezisku poinformowaliśmy obecnie zarządzającą wodociągami spółkę ZGKiM. Jerzy Domżalski zajmujący się wodociągami stwierdził, że może to być, dla ich zakładu, cenny materiał wykorzystywany przy likwidacji awarii. Zakład otrzyma kserokopię planu, a oryginał - jako rodzinna pamiątka - trafi ponownie do mieszkańca, który nam go użyczył.
Dziękujemy :-)
Andrzej Grabowski - 01.06.2013 r.
|
