Parafianie z Wozławek wybrali przed laty dość rzadki sposób upamiętnienia poległych w I wojnie światowej. Dla uczczenia pamięci poległych żołnierzy oraz tych, którzy przeżyli wojenną zawieruchę ufundowali dwa witraże. Przedstawiają one Michała Archanioła i świętą Agnieszkę.
Szklane epitafia, czyli opatrzone datami 1914-1918 witraże, upamiętniające I wojnę śwatową zauważyła w kościele w Wozławkach nasza Czytelniczka. Przesłała zdjęcia i poprosiła o pomoc w uzyskaniu informacji o historii tych witraży. Zwróciliśmy się o to do specjalistki - Weroniki Wojnowskiej z muzeum we Fromborku.
- W XIX w. zwłaszcza po wojnie francusko-pruskiej z 1870 r i po I wojnie 1914-1918 upowszechnił się zwyczaj upamiętniania poległych bohaterów, którzy oddali życie za ojczyznę.
- W kościołach czy kaplicach umieszczano tablice kamienne lub drewniane, stawiano pomniki, obeliski ale spotyka się tez inne formy np. w postaci świeczników (żyrandoli) jak w kościele w Orzechowie, czy witraży, które pełniły wówczas role epitafiów ze szkła. W naszym regionie takich witraży nie spotkamy zbyt wiele - mówiła Weronika Wojnowska.
- Szklane epitafium znamy z kościoła św. Macieja w Bisztynku, czy właśnie z kościoła Wozławkach, gdzie w dwóch oknach umieszczono przedstawienie św. Michała Archanioła i św. Agnieszki. Oba witraże opatrzono datami 1914-1918. Niestety nie znamy pracowni w której powstały. Brak sygnatury warsztatowej i przekazów pisanych na temat tej realizacji - mowiła Weronika Wojnowska.
O symbolice witraży z kościoła w Wozławkach napisała Jowita Jagla z muzeum we Fromborku.
 Witraż przedstawia postać Archanioła Michała ukazanego na tle pokaźnego kartusza zdobnego w roślinne formy. Archanioł został ukazany jako młody mężczyzna, o nieco melancholijnej twarzy i długich włosach. Ubrany w rzymski pancerz i płaszcz trzyma w prawej dłoni karzący miecz, jego lewą rękę skrywa tarcza udekorowana wizerunkiem krzyża. W dolnej partii przedstawienia widnieje zapis daty 1914-1918 z pewnością upamiętniający nie tylko sam okres I wojny światowej, ale też jej uczestników: żołnierzy, którzy przeżyli i zmarli.
Wybór Archanioła Michała na patrona wojny i żołnierzy jest oczywisty. Archanioł Michał należał obok Archaniołów Gabriela i Rafała do najważniejszych aniołów o których wspomina Biblia, miał stać na czele hufców anielskich. Szeroki kult Archanioła Michała dotyczył więc już od wieku X m.in. bractw rycerskich, rycerzy i wojowników. Równie ważny był jego patronat nad dobrą śmiercią wynikający z funkcji jaką Archanioł Michał odgrywał w apokryfach i literaturze wizyjnej, w tekstach tych pełnił rolę anioła śmierci i przewodnika dusz Psychopomposa; był istotą zawieszoną między zaświatami. Zarówno w tradycji wschodniej jak i zachodniej miał posiadać wielką wiedzę o terytoriach eschatologicznych. Z uwagi na bliski kontakt z duszami stopniowo zyskał miano nadzorującego rytuały pogrzebowe. Archanioł Michał nie tylko przejmuje dusze, towarzyszy im także w dalszej wędrówce w zaświaty, co więcej zaświaty są mu doskonale znane.
 Witraż przedstawia św. Agnieszkę Męczennicę, ubraną w skromną szatę i welon przysłaniający całą głowę i włosy. W prawej dłoni trzyma owieczkę-symbol łagodności, czystości, ale też zwierzę odnoszące się do imienia świętej (Agnes agnus (baranek), w lewej ręce prezentuje gałązkę palmową-symbol męczeństwa. Postać ukazana jest na tle kartusza bogato dekorowanego stylizowanymi formami roślinnymi.
Święta Agnieszka żyła na przełomie III i IV wieku, jako zdeklarowana chrześcijanka, ślubująca Chrystusowi czystość, odrzuciła możliwość zamążpójścia za poganina, za co poddano ją licznym torturom (próbowano spalić ją na stosie, poniżyć oddając do domu publicznego itp.), ostatecznie ścięto jej głowę w 304 lub 305 roku.
Święta stała się w wiekach średnich i później popularną patronką dziewic, dzieci, młodych dziewczyn.
W zestawieniu z ikonograficznym wizerunkiem św. Archanioła Michała wydaje się, iż przede wszystkim odnosi się do czystości, jako gwarancji tzw. dobrej śmierci.
Andrzej Grabowski - 17.08.2014 r.
Materiał znajdziesz także na portalu:
|