|
Od kilku już lat zastanawiałem się nad jednym z istniejących w Bisztynku pomników (a są ich trzy). Popiersiem Henryka Sienkiewicza. Dziś nazywamy go "Panem Głową", "Heniem", albo "Sienkiem". Rzadko - jak mi się wydaje - próbujemy dowiedzieć się jaka jest jego historia. Tak rozpoczynałem tekst o pomniku opublikowany 24 listopada 2008 r. >>> Dokładnie 2 miesiące temu. Przez ten czas zastanawiałem się jak odnaleźć wszystkie nazwiska umieszczone niegdyś na cokole. Zasanawiałem się, czy to w ogóle możliwe...
Okazało się, że to możliwe i to dzięki gazecie. Dzięki gazecie Bischofsteiner Anzeiger (Informator Bisztynecki (Anzeiger-powiadamiacz, donosiciel, denuncjator)) w której swe teksty pisał, wielokrotnie przeze mnie wymieniany, Rudolf Kostka. Nad problemami związanymi z odnalezieniem spisu poległych pochyliła się nieoceniona Elisabeth Schmidt - córka dziennikarza. Efekt? Otrzymałem spis poległych.
Sporządzony został na podstawie kopii wspominanej gazety z dnia 31.08.1929 r. Dane zawarto w dziale "Kronika miasta Bisztynek" prowadzonej przez Rudolfa Kostkę. Warto porównać daty. Pomnik odsłonięto w dniu 01.09.1929 r. Gazeta opublikowała informację o nim dzień wcześniej.
Nazwiska poległych pogrupowane były na tablicach cokołu według lat ich śmierci od 1914 do 1920. Ponieważ w poszczególnych latach nie zachowywano kolejności alfabetycznej, można przypuszczać, że spis sporządzono na podstawie dat śmierci, kórych nie uwidoczniono na tablicach. Jeśli przyjąć tą teorię, pierwszym bisztynianinem poległem na froncie I wojny był August Lange.
Jedną z 4 tablic poświęcono poległym z okolic Bisztynka; z Dąbrowy. Krzewiny, Troszkowa i... Sękit. Dzięki starym zdjęciom możemy napisać, że tablica z nazwiskami poległych z okolicznych wsi (Należących do parafii bisztyneckiej - co warto odnotować.) usytuowana była po prawej stronie cokołu (od ul. Kolejowej - tak jak na zdjęciu poniżej.)
W spisie dziś publikowanym kolorem granatowym zaznaczyłem nazwiska wymienione w poprzednim tekście na ten temat. Wszystkim ewentualnym przeciwnikom tego rodzaju poszukiwań proponuję zapoznać się ze spisem. Znajdziecie tam kilkanaście polsko-brzmiących nazwisk.
Bischofstein - 1914 | Bischofstein - 1915 | Bischofstein - 1916 | August Lange
Otto Czibulinski
Bernhard Kalski
Andreas Will
Bernhard Gerigk
Dr. Paul Fechner
Peter Reiß
August Höhnke
Franz Witt
August Block
August Thiel
Andreas Klage
Adalbert Schulz
Franz Neubauer
Bernhard Bordihn
Dominikus Siegmund
Josef Fuhge
Hugo Holk
Valentin Engling
Franz Gillmann
Hubert Fox
Hermann Jankowski
Adalbert Tietz
Bernhard Reddig
Bernhard Wischnewski
Andreas Zimmermann
Franz Mowitz | Franz Nitsch
Franz Kewitz
Anton Rose
Andreas Walchski
Josef Meyer
August Käsling
Franz Hermann
Josef Korioth
Aloysius Masuth
Franz Instenberg
Karl Wittky
Andreas Rückwald
Johann Saalmann
August Bordihn
Anton Reiß
Josef Pohl
Paul Holk
Leo Freitag
Franz Wermter
Bernhard Bergmann
Otto Holk
Franz Thiel
Josef Schwark
Gustav Hohmann
Gustav Schlegel
Anton Brock
Josef Heinke
Adalbertus Koll
Josef Lunkwitz
Andreas Both
Bernhard Klein
Franz Knobbe
Fritz Bergenroth
Alfred Krüger
Paul Wings | Franz Konegen
Franz Fox
Josef Boenke
Julius Masuth
August Hoppe
Josef Friese
Franz Kroll
Josef Böhnke
Franz Milewski
Franz Tietz
Andreas Drews
Josef Behrendt
Bernhard Thiedig
Erich Buchholz
Anton Barann
Franz Block
Anton Bierwald
Karl Klein
August Bähr
Gustav Girulat
Emil Schrenk
Fritz Ziehdorn |
Bischofstein - 1917 | Bischofstein - 1918 | Bisztynek i inne miejscowości |
Bernhard Witt
Bernhard Boenigk
Franz Neubauer
Franz Langanki
Paul Gendig
Anton Heinki
August Manfraß
Josef Dzaeck
Dominikus Pokolm
Josef Schwarz
Franz Dauksch
Wilhelm Orzelak
Herrmann Ratschkowski
Albert Peters | Franz Pohl
Johannes Langpohl
Viktor Meyer
Franz Groß
Bernhard Reiß
Emil Weinberg
Jakob Tenus
Franz Zakowski
Johann Schulzki
Adalbert Behrendt
Franz Braun
Anton Gebremski
Josef Pohl
Franz Wölki
Josef Weiß
Bernhard Pokolm
Josef Kellmann
Otto Klage
Josef Neubauer
Franz Will
Josef Kretschmann
Hugo Maletzki
August Schröter
Josef Funk
Bernhard Kaesling
Valentin Batzel
Paul Seidler
Karl Rehaag
Richard Rohn
Herrmann Bähr
Josef Zimmermann
Dominikus Witt
August Gebler
Karl Kinder
Otto Orzelak | 1919
Josef Kurzbach
1920
Gregor Reiß
Damerau (Dąbrowa)
Johannes Reiß
Bernhard Rittel
Thadäus Boenigk
Franz Bönigk
Bernhard Reiß
Franz Thiel
Victor Thiel
Anton Schwarz
Julius Matthe
Gerthen (Kokoszewo)
Franz Wunderlich
Josef Poschmann
Karl Schwark
Valentin Reimann
August Thiel
Josef Behlau
Franz Gerigk
Josef Lange
Friedrich Schmidtke
Helmut Peter
Klackendorf, Dorf u. Gut - (Troszkowo, wieś i majątek ziemski)
Valentin Besner
Johann Reddig
August Sett
Otto Kretschmann
Valentin Lingnau
Anton Milewski
Hermann Strehl
Josef Sett
Hugo Görigk
Gustav Neumann
Hermann Peters
Heinrich Stamm
Senkitten (Sękity)
Johann Grunwald
Leo Poschmann |
Andrzej Grabowski - 24.01.2009 r.
|
