|
Warmiany (niem. Schönwalde) leżą około 5 km. od Bisztynka. Wieś na uboczu. O jej historii nie wiemy prawie nic. Prowadzą do niej drogi szutrowe i polne. My dotarliśmy do niej z Paluz >>> Ale najpierw...
Pokaż Warmiany na większej mapie
Warmiany dawniej
Wieś ta nazywala się do 1945 roku Schönwalde, co oznacza: piękne, urocze, krasne, śliczne, ładne lasy. Przy odrobinie wyobraźni i dobrego humoru można więc Warmiany nazwać: Krasnylas, Uroczysko, Pięknylas, Uroczylas itd. Skąd nazwa Warmiany? Pojęcia nie mamy. Na pewno ma coś wspólnego z Warmią i... tyle. Postaramy się jeszcze pogrzebać w archiwaliach, ale kłopot z Schönwalde jest taki, że to była popularna nazwa w Prusach Wschodnich i na terenie Niemiec. Do dziś tak jest. Wyszukiwanie w sieci danych na temat Warmian jest mocno kłopotliwe.
Poniżej publikujemy fragmenty archiwalnych map agronomicznych i topograficznych, kolejno z lat: 1891, 1936 i 1944 dostępnych w internecie. Pomogły nam one w identyfikacji niektórych obiektów i w ustalaniu orientacyjnego czasu budowy lub posadowienia.
Krzyż na rozstajach
Na rozstajach dróg prowadzących do Paluz, Bisztynka i samej wsi stoi wysoki metalowy krzyż przydrożny. Wygląda na wykonany współcześnie. Chyba zastąpił stojący tam co najmniej od 1936 roku inny, pewnie drewniany. Na mapie z 1936 roku, na rostajach zaznaczono krzyż. Na wcześniejszej, z 1891 takiego symbolu nie ma.
Wieś nie wygląda na szczególnie zadbaną. Zarówno przez mieszkańców jak i władze lokalne. Droga we wsi jest wyboista i mimo kilku dni upałów nadal są w jej wgłębieniach kałuże.
Kaplica św. Antoniego z XIX wieku
Po wjechaniu do Warmian, po lewej stronie zobaczymy kaplicę pod wezwaniem świętego Antoniego, wybudowaną przed 1891 rokiem. Na mapie z tego roku kaplicę zaznaczono. W dokumentach konserwatora zabytków (bez wpisu do rejestru) jako datę jej powstania wskazuje się XIX wiek. To obiekt dość typowej, dla terenów Warmii, architektury neoklasycystycznej i podobny do innych takich np. w Łędławkach czy Nowej Wsi Reszelskiej.
Kaplica jest ogrodzona metalowym płotem z furtką. Niestety jej otoczenie zarośnięte jest chwastami, a przy jednej ze ścian (lewej patrząc na drzwi wejściowe.)jest jakiś rów z wodą. W wieżyczce kaplicy umieszczony jest dzwonek, a poniżej, we wnęce drewniana rzeźba przedstawiająca św. Floriana. Rzeźba zdecydowanie wymaga konserwacji. Tak jak druga, umieszczona w niszy nad drzwiami wejściowymi do kaplicy. Trudno jest określić jaką Świętą przedstawia, chociaż może to być także Święty. Bez odpowiedniej pomocy figurki wkrótce się rozpadną...
Kaplica, kiedy ją budowano, stała na terenie otwartym. W pobliżu nie było żadnych innych budynków (mapy!). Dziś przytłacza ją stojący kilka metrów od niej budynek gospodarczy należący do prywatnej firmy drobiarskiej. Trudno jest ustalić kiedy powstał, ale ten kto go zbudował nie miał najlepszego pomysłu.
Dwie kapliczki i dwa dwory
W Warmianach są jeszcze dwie kapliczki przydrożne. Jedną z nich znajdziemy przy ostanim budynku zwartej zabudowy wsi, na którym jest data 1923. Sam ten budynek jest ciekawym obiektem architektonicznym. Jest dość potężny, o dużym metrażu. Kiedyś mieszkał tu pewnie zamożny gospodarz. Spokojnie można nazwać go dworem. Dziś budynek jest w opłakanym stanie technicznym, choć jest zamieszkały.
Kapliczka stoi na przeciw tego budynku. Według nas jest neogotycka. Wymaga odnowienia, ale nie tylko pomalowania, a solidnego remontu z przywróceniem jej drewnianych elementów, które ktoś wcześniej zatynkował. Kapliczka nie jest zaznaczona na mapie z 1936 roku, a zatem musiała powstać później. Na tej mapie zaznaczona jest natomiast druga z kapliczek, stojąca dziś przy niestniejącej już posesji. Zbudowana z cegły, w stylu neogotyckim. Wewnątrz Pieta. Rzeźba bardzo popularna w kapliczkach warmińskich. Niestety jest uszkodzona (oderwana noga Chrystusa) i pomalowana jakąś białą farbą (Może wapnem?!). Dziwny jest fakt nieuwzględnienia jej w dokumentach konserwatora, skoro powstała z całą pewnością pomiędzy rokiem 1891, a 1936.
W Warmianach była kiedys szkoła. Obecnie w jej budynku znajdują się gminne mieszkania socjalne. W centrum wsi znajduje się dość duży staw porośnięty trzcinami. Jet tu jeszcze jeden dworek. Wręcz identyczny jak już wcześniej opisany. W znacznie lepszym stanie technicznym. I tyle w samej wsi.
Tajemniczy obelisk i krzyż z 1865 roku
W drodze do Bisztynka zobaczymy jeszcze granitowy obelisk z inskrypcjami, których nie udało nam się dokładnie odczytać. Przy dużej dozie wyobraźni można uznać, że jest tam rok 1870, ale "1" wygląda jak "J". Nie ma co dywagować. Sprawdzimy ten granit raz jeszcze i dokładniej. Na starych mapach, w miejscu gdzie obelisk się znajduje, zaznaczano krzyż przydrożny. Ten granitowy obiekt nie wygląda jednak na fundament krzyża. Od góry nie ma w nim otworu w którym ten krzyż mógł być mocowany.
Dalej w kierunku Bisztynka, przy jednej z dróg do posesji stoi metalowy krzyż przydrożny na kamiennym fundamencie. Tym razem na tym fundamencie nie ma napisów, ale ich fragmenty są na fragmentach metalowej tabliczki. Odczytać można: Andr(...); (...)dman; 1865. Znamy cały napis, bo w dniu 16 czerwca 2004 roku tabliczka jeszcze nie była uszkodzona. Niestety nie dysponujemy zdjęciem w pełnej rozdzielczości tylko miniaturką, ale i ona wystarczy, aby zobaczyć jak tabliczka z nazwiskiem fundatora wyglądała. Komu przyszło do głowy ją niszczyć?!
Następny przydrożny krzyż jest już w granicach sołectwa Bisztynek. Warmian nie można uznać za bardzo ciekawą atrakcję turystyczną. Jest jednak dobrym miejscem do krótkiego odpoczynku na trasie pieszej lub rowerowej. Z Warmian możemy pojechać dalej polną drogą do Wozławek. Jest też dobrym miejscem dla poszukiwaczy "skarbów". Na starych mapach są posesje, których dziś nie ma i drogi, których też nie ma. Zarysy dróg, a czasem i siedlisk widoczne są też na mapie satelitarnej. A co można zanleźć w takich miejscach? Na to pytanie nie udzielamy odpowiedzi :-)
Mieszkańców Warmian, turystów i wszystkich fotografów, fotoamatorów prosimy
o nadsyłanie swoich zdjęć z tej wsi na adres admin@bisztynek24.pl >>>
Andrzej Grabowski - 27.08.2011 r.
|
