Grzęda (Sturmhübel) - leży 10 kilometrów od Bisztynka. Jest to wieś z XIV wieku. Założyli ją dwaj bracia Prusowie Piotr i Eckehard Lemani. Nosiła ona nazwę Boumgarbe. Akt lokacyjny otrzymali 19 czerwca 1339 roku. Później wieś nosiła niemiecką nazwę Sturmhübel. Dosłownie znaczy to wzniesienie lub wzgórze. Kościół wybudowano we wsi wkrótce po jaj założeniu. Wymieniony jest w spisie parafii z końca XV wieku. Jest to zabytek III grupy. Należy przypuszczać, że szkoła istniała w Grzędzie od chwili powstania kościoła. W 1935 roku tutejsza szkoła miała dwa etaty nauczycielskie i 93 uczniów. W połowie XIX wieku do parafii w Grzędzie należały wsie: Janowiec, Pleśno i Zieleńce. Szkoła i kościół istnieją do dziś. W Grzędzie mieści się Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego. Więcej >>>

Paluzy (Plausen) - leżą 7 kilometrów od Bisztynka. Jest to wieś z XIV wieku. Dokument lokacyjny został wystawiony dnia 10 marca 1345 roku przez proboszcza katedralnego Jana i wójta biskupiego Brunona z Lutr. Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła pochodzi z 1355 roku. Uległ on widocznie zniszczeniu, ponieważ w 1409 roku biskup Henryk Vogelsang konsekrował nowy kościół. W połowie XIX wieku do tej parafii należała również wieś Łędławki. W Paluzach istniała szkoła i to prawdopodobnie od czasów powstania kościoła. Figuruje ona w wykazie szkół parafialnych z 18.09.1802 roku. W 1935 roku w szkole tej było 80 uczniów i dwóch nauczycieli. Kościół w Paluzach jest budowlą gotycką. Jest to zabytek III grupy. Dziś w Paluzach nie ma szkoły. Jest to wieś skupiona wokół istniejącej tam Spółki "Paluzy" zajmującej się produkcją rolną. Więcej o wsi >>>

Prosity (Prossitten) - leżą 8 kilometrów od Bisztynka w kierunku Jezioran. Pierwszy dokument lokacyjny tej wsi nie zachował się. Wiadomo jedynie, że od początku XVI wieku wieś należała do pierwszego znanego biskupa sufragana warmińskiego, Jana Wilde. Odnowienie dokumentu lokacyjnego wsi nastąpiło w 1623 roku na prośbę ówczesnego sołtysa, Andrzeja Preugla. Uczyniona tak z uwagi na całkowite zniszczenia wojenne. Kościół został zbudowany zapewne wkrótce po założeniu wsi. Uległ zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej (1454-1466). Obecny budynek kościoła pochodzi z lat 1842 - 1844 (zabytek III grupy). W połowie XIX wieku do parafii w Prositach należały wsie Księżno i Lądek. W Prositach istniała szkoła założona w czasach budowy kościoła. W 1935 roku było tu 136 uczniów i trzech nauczycieli. W 1939 roku Prosity liczyły 589 mieszkańców. Nazwa wsi (Prositten) pochodzi po prostu od prosa. W Prositach urodził się Josef Engling >>>. To osoba wobec, której toczy się aktualnie proces beatyfikacyjny. Prz kościele w Prositach znajduje się grób rodziców Englinga. Więcej o Prositach w materiale "Prosity: Wieś dwóch Sług Bożych" >>>

Sątopy (Santopen) - leżą 9 kilometrów od Bisztynka w kierunku Reszla. Miejscowość ta zawdzięcza swą nazwę swemu zasadźcy - Prusowi Santopowi. Akt lokacyjny nosi datę 2 lutego 1337 roku. Była to wieś czysto pruska. Kościół wybudowano jeszcze w XIV wieku. Od początku istnienia parafii istniała tam też szkoła. W 1789 roku jej nauczycielem był tu Jan Malecki -organista. Zarabiał rocznie 33 talary i 34 grosze oraz daniny w naturze. Obecny gmach kościoła w Sątopach pochodzi z XV wieku. Jest to zabytek II grupy. Do parafii sątopskiej w połowie XIX wieku należały wsie: Koprzywnik, Nisko, Samulewo, Świdówka, Tarniny i Wojkowo.
Dziś w Sątopach istnieje Szkoła Podstawowa i Oddział Zamiejscowy Gimnazjum Publicznego w Bisztynku. Szkoły te mieszczą się w budynku tzw. tysiąclatki pomiędzy Sątopami, a Samulewem - zwanym dziś Sątopami Osiedlem (gierkowskie agromiasto PGR-owskie). W Samulewie znajduje się dworzec PKP na szlaku Olsztyn - Korsze - Ełk. Kościół w Sątopach jest pod wezwaniem Świętego Jodoka.

Unikowo (Glockstein) - powstało równocześnie z Sątopami jako wieś na prawie chełmińskim. Jej zasadźcą był Prus imieniem Thaysot. Mieszkali tu Prusowie. Wieś nosiła początkowo pruską nazwę Knogstin (od jeziora nad którym była położona !!!!!!!! - gdzie jest to jezioro ????????). Pierwszy dokument lokacyjny wsi zaginął. Prawo chełmińskie tej wsi zostało potwierdzone dokumentem z 11 listopada 1357 roku. W wykazie parafii z końca XV wieku występuje kościół w Unikowie, do którego należał jako filialny kościół w Rynie Reszelskim (dziś gmina Kolno). Na początku XIX wieku do parafii należały: Dąbrowa, Ryn Reszelski i Wysoka Dąbrowa. Podobnie jak w innych miejscowościach we wsi istniała szkoła. Powstała w tym samym czasie co parafia. W 1935 roku w szkole tej uczyło dwóch nauczycieli, a uczyło się 87 uczniów. Wieś ta w roku 1939 liczyła 501 mieszkańców. Niemiecka nazwa wsi to Glockstein. Jest to nazwa odosobowa. Kościół zachował się od początku XV wieku w prawie niezmienionej formie. To budowla późnogotycka. Zabytek II grupy. A więcej o Unikowie przeczytasz i zobaczysz klikając tu >>>

Sułowo (Schulen) - wieś powstała w XIV wieku. Niestety nie dysponujemy dokładnym rysem historycznym. Sułowo leży 5 km od Bisztynka w kierunku Lidzbarka Warmińskiego. Pięknie położona miejscowość nad rzeką Pisą "C", płynącą w głębokim wąwozie. Na wzgórzu, w najwyższym miejscu wsi, znajduje się gotycki kościół z drewnianą wieżą. Wieżę restaurowano kilka lat temu, wysiłkiem miejscowych parafian. Do Sułowa prowadzi malownicza, szutrowa droga z Bisztynka. We wsi tej znajdują się dwa mosty nad Pisą należące do ciekawych zabytków architektury. Przy kościele znajduje się cmentarzyk dawnych mieszkańców. Dawniej nad rzeką był młyn, którego śladów juz nie widać... Przeczytaj i zoabacz więcej >>>

Wozławki (Wuslack) - wieś powstała w XIV wieku. Niestety nie dysponujemy dokładnym rysem historycznym. Wiadomo tylko, że w XIV wieku powstała tu parafia pw. Świętego Antoniego Opata istniejąca do dziś. Parafia należy do dekanatu bartoszyckiego, co ma swe historyczne uzasadnienie. Do 1945 roku Wozławki należały do powiatu bartoszyckiego (Kreis Bartenstein) w przeciwieństwie do pozostałych miejscowości naszej gminy leżących w powiecie reszelskim. Wieś położona w odległości 5 km od Bisztynka w kierunku Bartoszyc. Już od XIV wieku istniała w Wozławkach szkoła parafialna. Szkoła podstawowa istniała w Wozławkach jeszcze w latach 90-tych ubiegłego wieku. Została zlikwidowana, a dzieci obecnie uczą się w Bisztynku. W Wozławkach znajduje się pięknie położony gotycki kościół. Nie był przebudowywany od momentu jego budowy. W Wozławkach znaleźć można też inne zabytki architektury, w postaci domów i niewielkich dworków. Znajdziesz tam też kilka warmińskich kapliczek. Obecnie znajduje się tam też całodobowa, prywatna stacja paliw. Wieś leży przy krajowej drodze nr 57, prowadzącej do granicy z Obwodem Kaliningradzkim. Więcej (21 zdjęć) >>>

Troszkowo (Klackendorf) - wieś położona 5 km od Bisztynka w kierunku Biskupca - powstała w XIV wieku, jak prawie wszystkie w okolicach Bisztynka. W tym czasie wsie zakładanow odległości po 5 kilometrów od siebie i od pobliskich miast. Troszkowo wyróżnia fakt, iż nie tworzyło własnej parafii, a od początku istnienia należało do parafii bisztyneckiej. Tak jest do dziś. Nie dysponujemy danymi o istnieniu tam kościoła, ani też dokładnymi danymi na temat daty powstania wsi. Należy przypuszczać, że powstało w tym samym okresie co Bisztynek. O Troszkowie więcej wiadomo z okresu XIX i początków XX wieku. Wówczas (na przełomie wieków) rodzina Kahsnitz wybudowała tu dworek - istniejący do dziś w centrum wsi. Rodzina ta gospodarowała łącznie na 303 ha użytków rolnych. Następnie gospodarstwo zostało zmniejszone do 140 ha i sprzedane rodzinie Krauze, która zamieszkiwała w tym dworku do 1945 roku. Dworek ma bardzo ciekawą architekturę i w czasach jego powstania był świadectwem nowoczesnego stylu.
W Troszkowie do 2002 roku istniała szkoła - obecnie zamknięta - dzieci uczą się w pobliskim Bisztynku. Kilkanaście temu wybudowano tam kaplicę pw. Matki Bożej Królowej Polski, w której odprawiane jest jedno nabożeństwo w każdą niedzielę. Wieś wyróżnia się w gminie Bisztynek swą wielkością, dbałością mieszkańców o wygląd posesji oraz zorganizowaniem społeczności lokalnej. We wsi istnieje prężnie zorganizowana Ochotnicza Straż Pożarna. Przeczytaj więcej >>>

Dąbrowa (Damerau) - wieś powstała poprzez wykarczowanie lasu w pobliżu Bisztynka. Działo się to w czasach biskupa Jana II. Nie jest znana data, a nawet rok powstania tej wsi. Wieś powstała na 30 skumulowanych włókach ziemi na pruskim prawie oraz 2 włókach wolnych. Wkrótce po założeniu wsi została ona zrównana z ziemią przez Litwinów. Ziemia zarosła lasem. Biskup Henryk III Sorbom przekazał te 30 włók ziemi dla Bisztynka jako własność miasta. 22 marca 1427 roku biskup Franciszek przydzielił wsi nowe 30 włók i 3 tzw wolne włóki. W roku 1939 do wsi należało 603,6 ha ziemi. Było tam 213 mieszkańców. (1925 - 202 a w tym 195 katolików i 7 ewangelików) We wsi jedna osoba zajmowała się handlem (sklep), 144 osoby rolnictwem i gospodarką leśną, 42 osoby rękodziełem i produkcją. Nazwiska niektórych gospodarzy z roku 1688 roku: Michael Hennik, Bendict Sahlmann, Johannes Grunwaldt, Michael Freiwaldt, Michael Troian, Georgius Rank, Thomas Baran, Andreas Szmudt. Typowy stan posiadania gospodarza na przykładzie pierwszego z listy to: 2 włóki ziemi, 2 konie, 2 woły, 1 krowa, 1 ciele, 4 świnie. Poza takimi składnikami majątku niektórzy gospodarze mieli do 15 owiec. Przeczytaj i zobacz więcej >>>

Pokaż miejscowości gminy Bisztynek na większej mapie

Nie są to wszystkie miejscowości gminy Bisztynek. Opisy historyczne wykonano na podstawie książki "Biskupiec - dzieje miasta i powiatu" - Wydawnictwo Pojezierze - Olsztyn - 1969. Do gminy Bisztynek należą też mniejsze:
Troksy, Mołdyty, Nisko, Wojkowo, Pleśnik, Łabławki, Winiec, Pleśno, Swędrówka, Janowiec, Begonity, Księżno, Lądek, Kokoszewo, Krzewina, Łędławki, Warmiany, Nowa Wieś Reszelska i to chyba wszystko.
Kilka miejscowości już nie istnieje. M.in. Sękity, Koprzywnik...

Dane o miejscowościach pochodzą z pracy zbiorowej "Biskupiec dzieje miasta i powiatu" Wyd. Pojezierze, Olsztyn - 1969 r. oraz materiałów własnych oraz źródeł niemieckich.

Copyright by www.bisztynek24.pl 2003-2011